Μαθαίνουμε για τα ζώα και το φυσικό τους περιβάλλον
Το λιοντάρι, μαζί με την τίγρη, είναι το μεγαλύτερο αιλουροειδές σε όλο τον κόσμο και πολλές φορές ξεπερνά τα 250 κιλά. Το όνομά του προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό ρήμα λύω - λέω που σημαίνει διαλύω σε πολλά μέρη. Το επιστημονικό του όνομα - Πάνθηρ ο λέων - προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό παν και θηρ και σημαίνει κηνηγός των πάντων. Η ετυμολογία αυτή είναι λαϊκής απόδοσης ωστόσο, η προέλευσή της ονομασίας έρχεται από την Ανατολική Ασία και σημαίνει κιτρινο ζώο ή κίτρινο προς λευκό ζώο.
Το λιοντάρι, όπως και πολλά ακόμα ζώα, είναι είδος σε αφανισμό και οι πληθυσμοί του σήμερα εντοπίζονται στην Ασία, στην Υποσαχάρια Αφρική και στη Βορειοδυτική Ινδία, ενώ δυστυχώς έχει εξαφανιστεί από τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική, τη Δυτική Ασία, τα Βαλκάνια και τον Καύκασο, ήδη από τα ιστορικά χρόνια. Μέχρι τον αφανισμό του όμως το λιοντάρι, μετά τον άνθρωπο, θεωρείται το πλέον διασκορπισμένο, ανά τον κόσμο, θηλαστικό. Τα λιοντάρια ζουν ελεύθερα στη φύση, με ανώτερο όριο τα 14 χρόνια, ενώ σε κατάσταση αιχμαλωσίας, μπορούν να ξεπεράσουν τα 20 χρόνια. Ωστόσο, επειδή οι τραυματίσμοί είναι συχνοί, στην επικράτηση της αρχηγίας, με τα αντίπαλα αρσενικά της αγέλης, σπάνια ζουν πάνω από 10 χρόνια. Τα λιοντάρια, σε σχέση με τα υπόλοιπα αιλουροειδή, δεν είναι κοινωνικά ζώα. Ζουν σε αγέλες που αποτελούνται απο συγγενικά θηλυκά, τα μικρά τους και έναν σχετικά μικρό αριθμό ενήλικων αρσενικών. Τα θηλυκά λιοντάρια κυνηγούν σε ομάδες, κυρίως, άλλα οπληφόρα ζώα - όπως για παράδειγμα ζέβρες.
Ο πιο συνηθισμένος τόπος διαμονής τους είναι η σαβάνα. Πρόκειται για μία μεγάλη πεδινή έκταση στην οποία υπάρχουν θάμνοι και διάσπαρατα δέντρα. Η σαβάνα δεν έχει δάση καθώς το ξηρό περιβάλλον και οι συνεχόμενες πυρκαγιές δεν είναι φιλικά στην άνθηση του γεωφυσικού τοπίου. Ο πιο γνωστός τύπος σαβάνας βρίσκεται στην Ανατολική Αφρική, με μεγάλους βοσκοτόπους, που φιλοξενεί κι άλλα ζώα όπως: ελέφαντες, ρινόκερους, καμηλοπαρδάλεις, ζέβρες, τίγρεις, λεοπαρδάλεις, κ.ά. Τα λιοντάρια δεν είναι προστατευμένο είδος. Είναι εκετεθειμένα και έχουν υποστεί - σημαντική - μη αναστρέψιμη μείωση στον πληθυσμό τους. Στην Αφρική έχει παρατηρηθεί μείωση έως και 50% τα τελευταία 20 χρόνια. Συνήθως η ζωή τους, εκτός των προστατευμένων εθνικών παρκών ή των καταφυγίων, είναι αμφίβολη κυρίως, εξαιτίας της ανθρώπινης δραστηριότητας. Από τη ρωμαϊκή περίοδο ακόμα τα λιοντάρια αιχμαλωτίζονταν από τον άνθρωπο σε θηριοτροφεία ή σε ζωολογικούς κήπους αργότερα, κατά τον 18ο αιώνα.
Το αρσενικό λιοντάρι είναι από τα πλέον αναγνωρίσιμα ζωικά σύμβολα στην ανθρώπινη κουλτούρα, Απεικονίσεις λιονταριών αναπαρίστανται από τα πρώιμα αρχαία χρόνια, σε οικόσημα, σαν γλυπτά σε αρχαίους μεσαιωνικούς πολιτισμούς, σε κάστρα, ενώ έχουν λάβει ιδιαίτερη μνεία στη ζωηραφική, τη γλυπτική και τον κινηματογράφο. Σημαντική είναι η παρουσία των λιονταριών στη λογοτεχνία, στη μυθολογία και στα παιδικά βιβλία, όπου το λιοντάρι καταγράφεται ως βασιλιάς του ζωϊκού βασιλείου. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένες επιλογές από την παιδική βιβλιοθήκη που μπορούν να αξιοποιηθούν στην μάθηση των παιδιών για το επιβλητικό αυτό είδος, όπως: "Το λιοντάρι και το ποντίκι", "Ο Ανδροκλής και το λιοντάρι", "Ο γάιδαρος, η αλεπού και το λιοντάρι", κ.ά. Περισσότερες ιδέες για το αιλουροειδές μπορείτε να αντλήσετε, με άμεση πρόσβαση στο εκπαιδευτικό υλικό, στην ιστοσελίδα του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου.
Ερση Κου μπούρη
Δημοσιογράφος
